Mniej biurokracji, więcej decyzji w rękach dyrekcji, nauczycieli i nauczycielek. Budowanie takich zespołów nauczycielskich, które wypracowują modele działania szkoły z uwzględnieniem potrzeb swoich uczniów i społeczności lokalnej. Przebudowa systemu nadzoru pedagogicznego – więcej doradztwa i wsparcia, mniej arbitralnej kontroli.
Wzrost i urealnienie nakładów budżetowych na edukację szkolną i przedszkolną. Zmniejszenie „luki oświatowej”: finansowanie z budżetu centralnego, które pokrywa koszty wynagrodzeń. Wprowadzenie radykalnej podwyżki nauczycielskich płac oraz mechanizmu gwarantującego ich regularny wzrost.
Dowartościowanie i docenienie kadry nauczycielskiej. Systemowe wspieranie rozwoju profesjonalnego. Stałe doskonalenie w ramach zespołów i sieci nauczycielskich. Włączenie do programów kształcenia autentycznych praktyk w szkołach. Mentoring dla młodych nauczycielek i nauczycieli, superwizja dla doświadczonych.
Ograniczenie tradycyjnych metod nauczania na rzecz sposobów pracy, które autentycznie angażują młodych ludzi. Takich, które budzą pasje, zachęcają do stawiania pytań, badania i robienia rzeczy ważnych dla siebie i pożytecznych dla świata. Mądre korzystanie z nowych mediów i technologii, także w pracy zespołowej.
Pilne „odchudzenie” podstaw programowych, a docelowo zmiana paradygmatu. Zamiast nacisku na szczegółowe wiadomości – kształcenie kompetencji kluczowych, w tym pracy zespołowej, rozwiązywania problemów, krytycznego i twórczego myślenia.
Wsparcie dla dzieci z trudnościami i ze specjalnymi potrzebami. Przeciwdziałanie selekcji oraz segregacji uczennic i uczniów. Edukacja bez rankingów – każda szkoła ma coś do zaoferowania. Dofinansowanie placówek na terenach wiejskich. Szacunek dla różnorodności oraz profilaktyka dyskryminacji i przemocy motywowanej uprzedzeniami.
Szkoła jako przyjazne miejsce z dobrym klimatem do nauki. Dbanie o relacje i więzi w triadzie: nauczyciele–uczniowie–rodzice. Wsparcie edukacyjne i psychospołeczne dzieci we współpracy z rodzicami. Ograniczenie rywalizacji i nacisku na indywidualne sukcesy (i porażki). Praca zespołowa na co dzień.
Rozwijanie kultury demokratycznej i samorządności uczniowskiej. Edukacja obywatelska na co dzień, z naciskiem na zaangażowanie w życie szkoły i lokalnej wspólnoty. Współpraca z organizacjami społecznymi – korzystanie z ich wsparcia i zasobów.
Szkoła samorządowa otwarta na lokalną wspólnotę i wzmacniająca ją. Jednostki samorządowe jako zaangażowany organizator oświaty. Udział mieszkańców w konsultowaniu i tworzeniu wizji rozwoju edukacji. Korzystanie z zasobów społeczności w codziennej pracy szkoły.
Dialog światopoglądowy, a nie monolog. Debaty i rozmowy o wartościach i wizjach świata – z przestrzenią na różnice zdań i kontrowersje. Szkoła z edukacją polityczną, ale bez indoktrynacji i partyjnych ideologii. Niezależność programowa i dydaktyczna, także od władz lokalnych.
Sieć Organizacji Społecznych dla Edukacji, powstała jesienią 2020 roku. Wspólnie przygotowujemy rozwiązania problemów, które stoją dziś przed polską szkołą i wczesną edukacją – nasze rekomendacje dla władz centralnych, samorządów lokalnych i środowisk szkolnych zawarliśmy w kilkunastu szczegółowych opracowaniach (patrz: https://sosdlaedukacji.pl/jakiej-chcemy-szkoly/).
Mieliśmy swój udział w powstrzymaniu Lex Czarnek. Część z nas zainicjowała rok temu kampanię Wolna Szkoła w proteście przeciw tej ustawie. Do inicjatywy dołączyło 100 innych organizacji, nauczycielskie związki zawodowe i samorządy lokalne, a także ruchy nauczycieli, rodziców i uczniów. Czerwona ekierka – symbol protestu – pojawiała się też w wystąpieniach polityczek i polityków oraz edukacyjnych ekspertów i ekspertek m.in. w czasie sejmowych komisji i wysłuchań.
Obywatelski Pakt dla Edukacji jest pierwszym tego typu kompleksowym dokumentem, który opisuje najważniejsze obszary edukacji wymagające naprawy i kierunki zmian.
Poniżej znajdą Państwo naszą propozycję w 10 punktach – w załączniku dokument w dwóch wersjach: pełnej i skróconej do głównych haseł.
Pakt jest projektem minimum, który może stanowić wspólny mianownik dla środowisk zainteresowanych poprawą edukacji. Chcemy, by nasze propozycje stały się przedmiotem otwartej publicznej debaty z udziałem tych, którzy wezmą odpowiedzialność za ich wprowadzenie: ugrupowań politycznych, które będą stanowić prawo w przyszłym parlamencie, samorządów, na których barki spadnie ciężar reform, a także środowisk szkolnych, bez których nic się nie uda zmienić.
Pakt ma być bezprecedensowym przedsięwzięciem ponad podziałami. Zwracamy się do różnych sił politycznych, samorządów lokalnych, nauczycielskich związków zawodowych, stowarzyszeń dyrektorskich i nauczycielskich o poparcie go i udział w dalszych pracach nad konkretnymi rozwiązaniami. Wsparcie postulatów Obywatelskiego Paktu dla Edukacji zapowiedziały już Związek Nauczycielstwa Polskiego, Niezależny Związek Zawodowy Oświata Polska, a także Ruch Samorządowy TAK! Dla Polski i Unia Metropolii Polskich.
Liczymy, że po raz pierwszy w III RP, jakość edukacji – tak kluczowa dla prywatnego życia obywatelek i obywateli, dzieci, młodzieży, ich rodziców i dziadków, nie mówiąc o setkach tysięcy nauczycielskich rodzin – stanie się jednym z zasadniczych tematów debat w kampanii wyborczej, a po wyborach – jednym z priorytetów nowych władz.
Pakt nie jest zamkniętą księgą. Mamy nadzieję, że przedstawione przez nas propozycje zostaną rozwinięte i uzupełnione o elementy ważne z perspektywy ugrupowań politycznych, samorządów lokalnych, nauczycielskich związków zawodowych, innych organizacji społecznych i środowisk szkolnych.
Pobierz pełny tekst (pdf)
Pobierz skrócony tekst (pdf)
Twoja organizacja chce podpisać Pakt? Napisz do nas na adres kontakt@sosdlaedukacji.pl
Działamy na rzecz dobrej szkoły i mądrej edukacji. Monitorujemy i pokazujemy jak działa polska oświata. Proponujemy zmiany i rozwiązania systemowe. Promujemy i upowszechniamy dobre praktyki w edukacji.
Realizacja: Michał Szymanderski-Pastryk